Wolfheze is een aantrekkelijk groen dorp op de Veluwe, vlakbij de op- en afritten van A12 en A50 en een station met overdag elk half uur een trein naar Arnhem en Ede-Wageningen. Het dorp kent een rijk verenigingsleven en veel initiatieven en activiteiten.

Wolfheze, vroeger Hoog-Wolfheze, ligt in de gemeente Renkum, in de provincie Gelderland. Het dorp telt ongeveer 1.750 inwoners. Ongeveer een kilometer ten zuiden van het dorp liggen overblijfselen van een eerdere vestigingsplaats van het dorp Wolfheze (Oud-Wolfheze).

Laag- of Oud-Wolfheze
Waarschijnlijk is de omgeving van Wolfheze al van voor het jaar 800 bewoond geweest. Zo zijn er zo’n twintig grafheuvels gevonden. In het gebied dat nu Laag-Wolfheze of Wolfhezerheide genoemd wordt werd aan het eind van de 19e eeuw de fundamenten van een elfde-eeuws kerkje ontdekt. Dit stond even ten zuiden van waar tegenwoordig de snelweg loopt. Door het dorpje liep indertijd een belangrijke handelsroute. In de late middeleeuwen werd het dorp grotendeels verlaten en waarschijnlijk ook de kerk.

In 1585 (tijdens de Tachtigjarige Oorlog) verwoestten de Spanjaarden het dorp, wat het einde betekende van het oude Wolfheze (Wolvenbos). Het kerkje werd ontmanteld en de stenen verkocht, getuige een verslag uit 1624. Het dorp omvatte tot dan toe het Hof (het eigenlijke dorp) en het Wildforstergoed. Dat laatste werd weer opgebouwd, het dorp echter niet. Het Wildforstergoed brandde in 1826 af. Later werd er op die plaats een boerderij gebouwd, die ook dienstdeed als uitspanning.

Tot begin 19e eeuw was onbekend waar het oude Wolfheze lag. Nadat dominee O.G. Heldring dacht een gewelf te horen in een terp die in de volksmond de naam ‘kapellenheuvel’ droeg, werd in 1846 een opgraving verricht, maar weer afgebroken omdat de eigenaar had verzuimd toestemming te vragen. Bij een latere opgraving in 1888 werden de fundamenten van de tufstenen kerk en een aantal graven gevonden. Het huidige terrein is archeologisch beschermd. Zichtbare sporen van de oude nederzetting zijn o.a. de standplaats van de voormalige kerk met rondgaande landweer, een middeleeuwse dubbele landweer richting de beek en overblijfselen van een aantal akkercomplexen. Daarnaast zijn er nog bundels karrensporen te vinden van de laatmiddeleeuwse Hessenweg richting het heidegebied van De Ginkel.

Huidige dorp Wolfheze
In 1845 werd Station Wolfheze aangelegd, waarop het jaar erop de Wolfhezerweg werd aangelegd door baron van Brakell, die de eigenaar was van de landerijen van Groot-Wolfheze en die een betere verbinding wilde voor het goederenvervoer dan de schaapsdrift die er tot dan toe liep. Deze weg werd in 1848 doorgetrokken met de Italiaanseweg. Rond het station ontstond bebouwing.

Psychiatrisch ziekenhuis
In 1906 werd een stuk bosgebied van 86 hectare aangekocht door de Vereniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen en Zenuwlijders (voorganger van psychiatrisch ziekenhuis) en plaatste er een gebouw, dat reeds in 1911 werd vervangen door een nieuw gebouw. In hetzelfde jaar werd een tehuis voor alleenstaande blinden gebouwd aan noordzijde van de spoorweg. De dorpsbevolking bestond toen alleen uit verplegenden en enkele zakenlieden.

In oktober 1917 werd een kamp voor Duitse krijgsgevangenen ingericht tegenover blindeninstituut Het Schild. De huidige Duitsekampweg herinnert hier nog aan. Vanaf ongeveer 1920 kwamen er ook andere mensen naar Wolfheze, waardoor het dorp uitgroeide met boerderijen en bungalows.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vonden in het kader van operatie Market Garden grootscheepse luchtlandingen plaats op de Reijerscamp. Engelse bommenwerpers bombardeerden op 17 september 1944 daarbij gebouwen van het ziekenhuis en huizen in het dorp waarbij 87 doden vielen. Na het einde van de oorlog in 1945 werd het ziekenhuis opnieuw opgebouwd. Nog altijd zorgt de instelling voor veel banen in het dorp. Het Psychiatrisch Ziekenhuis Wolfheze fuseerde in 1996 met vier andere instellingen tot ggz-instelling De Gelderse Roos. De Gelderse Roos is op zijn beurt in 2009 gefuseerd met Forum GGZ Nijmegen tot het ggz-conglomeraat Pro Persona.

Natuur
Kenmerkend voor het dorp is de ligging middenin het groen. Aan alle kanten wordt het dorp omgeven door natuurgebieden. Aantrekkelijk voor korte en lange wandelingen en fietstochten. Het Molenbeeksepad bijvoorbeeld, één van de klompenpaden in Nederland, start en eindigt op het Dorpsplein. Daar is ook een restaurant met terras, kleine winkel en snackbar te vinden.